Eskişehir'in Kapadokya'sı. Frig Vadisi | Eskişehir Haber

Frig Vadisi, Eskişehir – Kütahya – Afyon arasında kalan, bundan 3000 yıl önce Frigyalıların kayalara evler, kaleler, anıtlar oyularak kurduğu, kocaman bir medeniyet ve enfes bir coğrafya. Ve en güzeli, bölge de çok turist olmadığı için hala bakir, turistik tesislerce ele geçirilmemiş. Hem doğa, hem de çok etkileyici bir tarihle aynı anda başbaşa kalabilmenin tadını çıkartabildiğin çok nadir yerlerden.

BAŞLAMADAN ÖNCE: PLANLAMA İÇİN FAYDALI BİLGİLER Öncelikle, Frig Vadisi olarak geçen koca alanın bir vadi görüntüsüne sahip olmadığını belirterek başlayalım. Kafanızda Ihlara Vadisi gibi bir yer canlanmasın. Aslında çoğunlukla dümdüz uzanan kilometrekarelerce devam eden bir coğrafya. Burada vadiden kasıt, coğrafi bir şekilden çok, “Frig Dünyası” ifadesindeki gibi kültürel bir anlam taşıyor. Tarihçilerse genel olarak, Friglerin kurduğu yerleşim merkezlerinin tümünü kapsaması açısından Frig Vadisi yerine Frig Vadileri demeyi tercih ediyor.

Frig Vadisi’ni Nasıl Gezmeli? Genellikle insanlar burayı araba ile geziyorlar ama bize sorarsanız bu şekilde gezmek biraz Frig Vadisi’ni harcamak olur çünkü burası doğa sporu ve macera severler için bulunmaz fırsat: Frig Vadisi’nde kampta gecelemeli atlı turlar düzenleniyor, Likya Yolu’nu gibi, burada yaşan uygarlığın (Frigyalıların) kullandığı antik yollardan geçen 400 kilometrelik trekking ve bisiklet rotaları var. Bizce 3000 yıllık tarihi ve doğası ile böyle bir tur yapılabilecek dünyadaki en özel yerler. Aşağıda ilgilenenler için detaylıca anlattık. Yeri gelmişken elleri öpülesi 3 kişiye teşekkür etmek isteriz: Frig Yolu fikirin geliştirilmesinden, parkur keşiflerine, rotaların çıkarılmasından, işaretlendirilmesi ve her türlü dokümantasyonunun yapılmasına bu büyük projeyi Türkiye’ye kazandıran Hüseyin Sarı ve ekip arkadaşları Songül Sonal ve Naci Beytekin ülkemize büyük bir katkı sağlamışlardır. Ülkemize kazandırdıkları için teşekkür ederiz.

Nereleri Görmeli? Aslında her gördüğünüz tarihi eseri gezmeye kalksanız buradan bir haftada çıkamazsınız çünkü Frigler yeryüzünden yukarı doğru yükselen hemen hemen her kayayı, tepeyi oymuşlar. O yüzden biz de, 1997’den beri Bilkent Üniversitesi’nde arkeoloji profesörülüğü yapan Ben Claasz Coockson’a danışarak bölgede öncelikli olarak görülmesi gereken yerleri çıkardık. Bunları aşağıdaki Frig Vadisi’nde Gezilecek Yerler bölümünde bunları bulabilirsiniz.

Frig Vadisi, Eskişehir – Kütahya – Afyon arasında kalan, bundan 3000 yıl önce Frigyalıların kayalara evler, kaleler, anıtlar oyularak kurduğu, kocaman bir medeniyet ve enfes bir coğrafya. Ve en güzeli, bölge de çok turist olmadığı için hala bakir, turistik tesislerce ele geçirilmemiş. Hem doğa, hem de çok etkileyici bir tarihle aynı anda başbaşa kalabilmenin tadını çıkartabildiğin çok nadir yerlerden. Biz şoktayız nasıl buraları milli park kapsamında korumaya alınmamış… Başka bir ülkede olsa uzaktan dürbünle izletirlerdi. Burada üzerinde gezmeyi bırak, 3000 yıl önce burada yaşayan bir Frig gibi mağaraların gece içinde uyumak bile mümkün!

BAŞLAMADAN ÖNCE: PLANLAMA İÇİN FAYDALI BİLGİLER Öncelikle, Frig Vadisi olarak geçen koca alanın bir vadi görüntüsüne sahip olmadığını belirterek başlayalım. Kafanızda Ihlara Vadisi gibi bir yer canlanmasın. Aslında çoğunlukla dümdüz uzanan kilometrekarelerce devam eden bir coğrafya. Burada vadiden kasıt, coğrafi bir şekilden çok, “Frig Dünyası” ifadesindeki gibi kültürel bir anlam taşıyor. Tarihçilerse genel olarak, Friglerin kurduğu yerleşim merkezlerinin tümünü kapsaması açısından Frig Vadisi yerine Frig Vadileri demeyi tercih ediyor.

Frig Vadisi’ni Nasıl Gezmeli? Genellikle insanlar burayı araba ile geziyorlar ama bize sorarsanız bu şekilde gezmek biraz Frig Vadisi’ni harcamak olur çünkü burası doğa sporu ve macera severler için bulunmaz fırsat: Frig Vadisi’nde kampta gecelemeli atlı turlar düzenleniyor, Likya Yolu’nu gibi, burada yaşan uygarlığın (Frigyalıların) kullandığı antik yollardan geçen 400 kilometrelik trekking ve bisiklet rotaları var. Bizce 3000 yıllık tarihi ve doğası ile böyle bir tur yapılabilecek dünyadaki en özel yerler.

Üçlerkayası Köyü’nü kuzey yönünde geçtikten sonra, Emre Gölü’ne yakın, sağ cephesinde devasa bir aslan kabartması ve Frig yazıları olan anıt mezar. Zamanında içinde tanrıça Kibele’nin heykeli varmış ama define avcıları tarafından çalınmış.

Nereleri Görmeli? Aslında her gördüğünüz tarihi eseri gezmeye kalksanız buradan bir haftada çıkamazsınız çünkü Frigler yeryüzünden yukarı doğru yükselen hemen hemen her kayayı, tepeyi oymuşlar. O yüzden biz de, 1997’den beri Bilkent Üniversitesi’nde arkeoloji profesörülüğü yapan Ben Claasz Coockson’a danışarak bölgede öncelikli olarak görülmesi gereken yerleri çıkardık. Bunları aşağıdaki Frig Vadisi’nde Gezilecek Yerler bölümünde bunları bulabilirsiniz.

Üçlerkayası Afyonkarahisar’ın İhsaniye isimli bir ilçesi. Burada yerleşimin ne zaman başladığına dair kesin olarak bir bilgi bulamasak da, M.Ö. 2000’li yıllarda Hititler’in yaşadığına dair bilgiler var, yani oldukça eski zamanlardan beri varolan bir yer. Sonra başta Frigler olmak üzere Romalılar, Selçuklular gibi birçok devlet hüküm sürmüş burada. Afyonkarahisar’ın merkezine yaklaşık 42 kilometre uzaklıkta, bulunduğu İhsaniye ilçesine ise 7 kilometre kadar mesafesi var. Daha çok tarım ve hayvancılığın gelir kaynağı olduğu çok minik bir köy burası, en son nüfüs sayımında 600 kişi bile yokmuş siz de az çok hayal edebilirsiniz küçüklüğünü.

Ne Kadar Zaman Ayırmalı? Birçok insan Afyon’dan kalkan otobüslere binerek günübirlik gezmeye geliyor. Bunun en önemli sebeplerinden birisi vadinin içinde konaklama imkanlarının 1-2 yer dışında olmayışı. Konaklama imkanlarını ilerleyen paragraflarda daha detaylı anlattık. Biz tavsiyemizse, eğer doğayı ve tarihi de seviyorsanız, vadide en az 2 gün geçirmeniz olur. Zaten bizim şiddetle önereceğimiz şey burayı atlı tur, bisiklet ya da trekking yaparak gezmek çünkü bizce Frig Vadisi “gezilecek” bir yerin ötesinde “deneyimlenecek” bir yer. Bunun içinde kafadan en az 2 gün ayırmanız lazım. Ama “Ne doğa, ne de tarihle çok ilgim yoktur, macerayı da sevmem” diyorsanız 1 gün arabayla gezmek size yetebilir.

Frig Vadisi’ne Nasıl Gidilir? Eskişehir’den Frig Vadisi arabayla 59 kilometre ve yaklaşık 45 dakika, Ankara’dan Frig Vadisi arabayla 297 kilometre ve yaklaşık 3 saat 20 dakika, İstanbul’dan Frig Vadisi arabayla 292 kilometre ve yaklaşık 4 saat, Kütahya’dan Frig Vadisi arabayla 27 kilometre ve yaklaşık 25 dakika, Afyonkarahisar’dan Frig Vadisi ise 121 kilometre ve yaklaşık 1 saat 26 dakika.

Peki Kimmiş Bu Frigler? Frigler’in Makedonya’dan buraya göçtüğü düşünülüyor. Yani Avrupalılar. MÖ 1100-1000 arası bugün Ankara Polatlı olan bölgeye yerleşmeye başlamışlar. M.Ö.8 yüzyıla gelindiğinde de Orta ve Güneydoğu Anadolu’ya hakim bayağı güçlü bir devlet olmuşlar. Frigler aynı Kapadokya yaşayan Hristiyanlar gibi kayaları oyarak kendilerine bugün Frig Vadisi dediğimiz alana yayılan kocaman bir yerleşim kurmuşlar. Özellikle Frigler’in Afyonkarahisar-Eskişehir-Kütahya üçgeninde kaya bloklarını oyarak yaptıkları, yer yer kabartmalarla süslü kaya ve anıt mezarlar o günlerden bugünlere gelebilen büyüleyeci yapıtlar.

Her ne kadar uygarlığın başkenti Ankara civarındaki Gordion olsa da, uygarlığın en görkemli dönemlerinden kalma Aslantaş, Yılantaş, Matlaş, Kapıkaya 1 ve Kapıkaya 2 gibi önemli eserler Frig Vadisi’nde yer alıyor. Frigler M.Ö. 6. yüzyılda siyasi üstünlüğü yitirmeye başladığında onlardan sonra gelen Roma ve Bizans dönemlerinde de bölgedeki insanlar hem Frig dilini kullanma, hem de oyulmuş kayalarda yaşamaya devam etmişler. Eşek Kulaklı Kral Midas Kral Midas’ın tek bir kral olmadığı düşünülüyor. Birkaç farklı yüzyılda Kral Midas’ın hükmettiğine dair buluntular olduğundan teoriler Midas’ın ya Ahmet Mehmet gibi çok yaygın bir isim olduğu, ya da Kral anlamına gelen bir ünvan olabileceği yönünde. Midas’ın eşek kulaklarına gelince…Efsaneye göre müziğin, sanatların, güneşin, ateşin ve şiirin tanrısı Apollon gümüş liri ve Kır Tanrısı Pan da kavalı ile bir enstrüman yarışına girer. Jüride Midas da vardır. Apollon’un lirinin sesi herkesi hayran bırakır. Yarışmanın sonunda herkes oyunu Apollon’a verirken, Midas Pan’a verince, Apollon eşek olsa senden iyi müzükten anlar diyerek, Midas’ın kulaklarını eşek kulağına dönüştürür.

Bu işin efsanesi, ama bakalım eşek kulaklı Kral Midas hangi gerçeklere dayanıyor? Daha önce bu rivayet Midas’ın geniş istihbarat ağına yorulsa da, Midas’a ait olduğu düşünülen kafatası üzerinde yapılan araştırmalarda Midas’ın kulakların görüntüsünde bozukluklar olduğu keşfedilmiş. Kulak kanallarının gelişimini inceleyerek anne karnında yakalandığı ender bir hastalık sebebiyle kulaklarının asimetrik bir görüntüye sahip olduğu bulunmuş. Görüntüsünden utanan Midas sürekli kafasında kulaklarını örten bir serpuş ile gezermiş. Kulaklarını niye sakladığını bilmeyen halk arasında böyle bir yakıştırma yapıldığı ve böylece tarihe eşek kulaklı Midas olarak geçtiği tahmin ediliyor.

Gitmeden Kral Midas’a dair zamanla hikayeleşip efsaneye dönen bir gerçeği daha anlatalım: Midas annesi ve bir orman bekçisi ile Fethiye’den at arabası ile yola çıkalı günler olmuştur. O sırada Frig Krallığı’nın kurucusu olan Kral Gordios ölür. Ülke, liderimiz kim olacak derdine düşer. Ülkenin ileri gelenleri kahinlere danışmaya karar verirler. Kahinler şu andan itibaren ilk arabasıyla şehre giren yeni hükümdarımız olacaktır der. O sırada Midas girer ve kral olur. İşin aslına gelince tarihi kaynaklardan Kral Gordios’un Fethiyeli bir kadın ile evli olduğu bilinmekte ve beraber Midas isimli bir çocukları olduğu düşünülmektedir.