“Antioksidan takviyeleri ömrü uzatmıyor, aksine kısaltıyor”
Göğüs Hastalıkları Uzmanı Prof. Dr. Şevket Özkaya, son yıllarda sağlıklı yaşam amacıyla yaygın şekilde kullanılan antioksidan ve vitamin takviyeleriyle ilgili çarpıcı uyarılarda bulundu. Özkaya, bu ürünlerin yaşlanmayı geciktirdiği yönündeki yaygın inanışın doğru olmadığını, aksine bilimsel çalışmaların bu takviyelerin yaşam süresini kısalttığını gösterdiğini söyledi.
Antioksidanların A vitamini, E vitamini, koenzim Q10, beta-karoten ve asetil-sistein gibi maddeler içerdiğini belirten Prof. Dr. Özkaya, yıllardır bu ürünlerin serbest radikalleri yok ederek yaşlanmayı geciktirdiği iddiasının gündemde olduğunu ancak bunun bilimsel gerçeklerle uyuşmadığını vurguladı.
“Ömrü uzatmıyor, hatta bazıları ömrü kısaltıyor”
Özkaya, son 20 yılda yapılan büyük ölçekli araştırmaların, antioksidanların yaşlanmayı yavaşlatmadığını ve ölüm oranını azaltmadığını net şekilde ortaya koyduğunu söyledi.
The Journal of the American Medical Association (JAMA) dergisinde yayımlanan kapsamlı meta-analize dikkat çeken Özkaya, şu ifadeleri kullandı:
“Araştırmada beta-karoten, A, C ve E vitaminleri ile selenyum gibi en sık kullanılan antioksidan takviyeleri incelendi. Antioksidan takviyesi alan kişilerde ölüm riskinin, plasebo alanlara göre yüzde 4 daha yüksek olduğu tespit edildi. Beta karoten, E vitamini ve yüksek doz A vitamini alanlarda ölüm riski daha da artıyor. C vitamini ve selenyum için ise herhangi bir yarar gösterilemedi.”
“Bazı takviyeler kanser riskini bile artırıyor”
Prof. Dr. Özkaya, özellikle E vitamini takviyesinin erkeklerde prostat kanseri riskini artırdığı, A vitamini takviyelerinin ise kemik kırığı ihtimalini yükselttiği yönünde bilimsel bulgular bulunduğunu hatırlattı.
Antioksidanların bazı durumlarda tehlikeli olabileceğini belirten Özkaya, kanser hücrelerinin yapıları gereği fazla serbest radikal ürettiğini, antioksidanların ise bu radikalleri etkisiz hale getirerek kanser hücrelerinin lehine çalışabildiğini söyledi.
Bu nedenle kanser hastalarına çoğu zaman antioksidan takviyeleri önerilmediğini ifade etti.
“Yaşlanma tek bir mekanizma değil, çok daha karmaşık bir süreç”
Özkaya, yaşlanmanın yalnızca oksidatif stresle açıklanamayacağını, bunun çok daha karmaşık biyolojik mekanizmaların bir araya geldiği bir süreç olduğunu belirterek şunları söyledi:
“Antioksidanların yaşlanmayı yavaşlattığı iddiası, biyolojik gerçeklere göre fazla basite indirgenmiş bir yaklaşım. Yaşlanma yalnızca oksidatif hasardan ibaret değil.”
“Sağlıklı bireylerin takviye alması için hiçbir neden yok”
Antioksidan eksikliği olan kişilerin doktor kontrolünde takviye almasının faydalı olabileceğini belirten Özkaya, fakat sağlıklı bireylerin yüksek doz vitamin ve antioksidan takviyesi kullanmasının hiçbir yarar sağlamadığını net bir dille vurguladı:
“Beta karoten, A vitamini ve E vitamini tek başına veya diğer antioksidanlarla birlikte kullanıldığında ölüm oranını artırıyor. C vitamininin ömrü uzattığına dair hiçbir kanıt yok. Dünyada milyonlarca kişi kalp-damar hastalıklarını ve kanseri önlemek için bu ürünleri kullanıyor fakat bilimsel veriler bunu desteklemiyor. Antioksidan takviyeleri ne hayat kurtarıyor ne de insanları daha sağlıklı yapıyor.”
“Sağlıklı Hayat Merkezleri ücretsiz hizmet veriyor”
Prof. Dr. Özkaya, vatandaşların kontrolsüz takviyeler yerine Sağlık Bakanlığı’nın ücretsiz sunduğu hizmetlerden yararlanması gerektiğini söyledi ve şu bilgileri paylaştı:
“Sağlık Bakanlığı’nın Sağlıklı Hayat Merkezleri artık hemen hemen her ilçede bulunuyor. Vatandaşlar bu merkezlere giderek diyetisyen, psikolog, fizyoterapist gibi uzmanlardan ücretsiz destek alabiliyor. Bu merkezlerde sağlığı güçlendirecek, hastalıklardan korunmayı sağlayacak tedbirleri almak mümkün.”