Anadolu’nun ilk mahir kuyumcusu, bezeme sanatı ustası ve flütün mucidi olarak bilinen Frigler, Ege göçleriyle Anadolu’ya gelen Balkan kökenli boylardan biri. İlk yıllarda Eskişehir, Afyon, Ankara ve Sakarya vadilerini içine alan bir bölgede yaşamaya başlayan Frigler, daha sonrasında Kütahya’dan Kızılırmak’a, Ankara’dan Denizli’ye kadar uzanan geniş bir bölgede güçlü bir uygarlık kurdu.
Frig Vadisi’nin kayadan oyma anıt kalıntıları, girişleri platodan başlayan kaya merdivenleriyle inilen tonoz örtülü kaya tünelleri, anıtsal kaya sarnıçları ve kabartmalarla çevrili dokusu, binlerce yıllık bir tarih öyküsünün yansımalarını taşıyor.
Ölülerini kayalara oyulmuş mezarlara ya da tümülüslere gömen Friglere ait bu mezarların büyük bölümü talan edilmiş durumda. Kaya mezarlarının çoğu soyulmuş olduğu için ne yazık ki hakkında fazla bilgi bulunmuyor. MÖ 8. yüzyıl başlarından MÖ 6. yüzyıl ortalarına kadar kullanıldıkları sanılan bu tümülüslerin birçoğu Gordion’da yer alıyor.
FRİG YOLU
Seyitgazi, Kütahya ve Afyon arasında çok geniş bir alana yayılan Frig Vadisi‘nin en popüler noktası Midas Şehri (Yazılıkaya köyü). Yazılıkaya Platformu, vadinin güney ucunda; Yazılıkaya Köyü‘nün hemen batısında bulunuyor. Frigler’in ana tanrıça Kybele’ye tapındıkları en önemli kült merkezi olan Yazılıkaya Açıkhava Kutsal Alanı, sonbaharda gidilebilecek ilginç rotalardan biri.
Vadideki işaretleme çalışmaları henüz bitmemiş olsa da Frig Vadisi, Seydiler-Yazılıkaya, Gordion-Yazılıkaya ve İncik-Yazılıkaya güzergahlarını takip ederek gezilebilir.
NEREDE KALINIR?
Frig Vadisi çevresinde konaklama anlamında pek fazla seçenek bulunmuyor. Bu nedenle bölgeyi gezmek isteyen ziyaretçilere Eskişehir, Kütahya ve Afyon yakınlarındaki tesisleri seçmeleri öneriliyor.
FRİGLER KİMDİR?
Midas döneminde Orta ve Güneydoğu Anadolu’ya egemen, güçlü bir krallık düzeyine ulaşan Frigler, siyasi bir topluluk olarak ilk defa Milattan Önce 750’den sonra ortaya çıktı. Önce Bitinya bölgesine (Karadeniz’in batısı) yerleşen, Milattan Önce 12-7. yüzyıllar arasında da bölgeye hâkim olan Frigler, daha sonraki yıllarda ise Sangarios Nehri (bugünkü Sakarya) ile Maiandros Nehri (bugünkü Menderes) arasına yayıldı.
Friglerin ilk kralı Gordias, ülkenin başkentine ismini verdi. Gordias’ın efsanelere konu olan oğlu Midas, Friglerin sürekli savaş halinde olduğu Asurlularla barış yaparak Gordion ve bugün Han ilçesine bağlı Yazılıkaya’da bulunan dini merkez Midas‘ın gelişimine katkı sağladı.
Bir çiftçi toplumu olan Frigler’de büyük toprakları rahipler yönetiyordu. Maden işçiliğinin de geliştiği bu uygarlık zamanında bronzdan yapılan boğa başı şeklindeki kadehler, Balkanlar’a kadar ulaştı. Milattan Önce 7. yüzyılda Kimmerler’in Kafkaslar’dan çıkıp Anadolu’ya gelmesi Frig Uygarlığının sonu oldu.
Bir Hint-Avrupa dili olan Frigce, Roma döneminde “Tanrıların Dili” olarak adlandırılıyor. Zeus ve Kibele’nin de Frigce konuştuğuna inanıldığı için dini ayinler de bu dilde yapılıyordu.
